Ομοφυλοφιλία και ψυχαναλυση

Γράφει: Δημήτρης Σεφεριάδης

Ομοφυλοφιλία: είναι ο σεξουαλικός προσανατολισμός και η συμπεριφορά που περιλαμβάνει περιστασιακά ή αποκλειστικά, έλξη για τα άτομα του ίδιου φίλου. Σύγχρονες έρευνες έδειξαν ότι το ποσοστό των αποκλειστικά ομοφυλόφιλων ανδρών κυμαίνεται από 4 έως 6% ενώ στις γυναίκες περίπου στο 2%. Ένα ανάλογο ποσοστό αναφέρει ότι στη πορεία της ζωής του είχε σεξουαλικές εμπειρίες με άτομα του ίδιου φύλου, ενώ ένα μεγαλύτερο ποσοστό ετεροφυλόφιλων έχει συχνά ομοφυλοφιλικές φαντασιώσεις. Η ομοφυλοφιλική δραστηριότητα στην εφηβεία είναι περισσότερο συχνή απ’ότι στην ενήλικη ζωή. Χαρακτηρίζει τις εφηβικές ανησυχίες, τον πειραματισμό, ταυτόχρονα με το ξύπνημα των αισθήσεων και την ανάπτυξη της σωματικής ικανότητας για σεξουαλική πράξη. Στην ενήλικη ζωή ένα μικρό ποσοστό από αυτούς τους εφήβους γίνονται ομοφυλόφιλοι. Πέρα από την κατηγορία των αποκλειστικά ομοφυλόφιλων υπάρχουν και άλλες κατηγορίες. Ο όρος «περιστασιακοί ομοφυλόφιλοι» αφορά στις καταστάσεις που η ετεροφυλόφιλη συντροφιά είναι αδύνατη ή ανύπαρκτη, όπως στη φυλακή, στο στρατό ή σε κάποια κλειστά σχολεία. Το αν αυτά τα άτομα θα γίνουν ομοφυλόφιλοι εξαρτάται από τον τρόπο που θα ενσωματώσουν ψυχικά αυτές τις εμπειρίες αλλά και από τη ψυχοσύνθεσή τους. Οι αμφιθυμικοί ομοφυλόφιλοι υποκινούνται από ποικίλα κίνητρα. Σε αυτήν τη κατηγορία ανήκουν α)ο αντισταθμιστικός ομοφυλόφιλος, που βρίσκει στην ομοφυλόφιλη συναναστροφή μια αναπλήρωση των συναισθημάτων ή και σεξουαλικών αποτυχιών που γνώρισε στις ετεροφυλοφιλικές σχέσεις. Β) ο φιλήδονος που αδιαφορεί τελείως για το φύλο του ερωτικού συντρόφου και επιδιώκει μόνο την άμεση ικανοποίηση της επιθυμίας του οργασμού. Γ) οι εκδιδόμενοι αμφιθυμικοί ως προς το φύλο που εκδίδονται χρησιμοποιώντας συνήθως τις ομοφυλόφιλες κλίσεις τους, για να επιτύχουν χρηματικά οφέλη ή άλλα ανταλλάγματα και οι οποίοι συχνά έχουν προσωπικότητα με ψυχοπαθητικά χαρακτηριστικά. Δ) οι κατά προτίμηση ομοφυλόφιλοι που επιδεικνύουν τις ετεροφυλόφιλες σχέσεις τους ενώ στη πραγματικότητα ποθούν ερωτικούς δεσμούς με νεαρά, ακόμα και ανήλικα άτομα. Αιτιολογία: δεν υπάρχει ακόμα επιβεβαίωση της συμμετοχής γενετικών παραγόντων παρότι γίνονται έρευνες. Βρέθηκαν κάποια στοιχεία, που αφορούν αυξημένα ποσοστά σε οικογένειες με κάποιον γονέα ομοφυλόφιλο που όμως δεν μπορούν να αποκλείσουν τα περιβαλλοντικά αίτια. Περιβαλλοντικοί παράγοντες: τραυματικά γεγονότα σεξουαλικής φύσεως μέσα στο οικογενειακό περιβάλλον ή στο ευρύτερα κοινωνικό, διαπιστώνονται συχνά σε ομοφυλόφιλα άτομα. Σε ότι αφορά τα χαρακτηριστικά της οικογένειας από όπου προέρχεται ο ομοφυλόφιλος άνδρας, αυτά συνήθως περιλαμβάνουν μια ασφυκτικά κοντινή-δεσμευτική δυναμική και σαγηνευτική μητέρα, η οποία υποτιμά και επιβάλλεται σε ένα παθητικό ή εχθρικό πατέρα, ή ένα πατέρα ο οποίος απουσιάζει είτε πραγματικά είτε συναισθηματικά. Με αυτόν τον τρόπο εμποδίζεται η ταύτιση του αγοριού με τον πατέρα, ο οποίος δε γίνεται αποδεκτός αφού δεν εμπνέει το αγόρι, αλλά παραμονεύει και ο φόβος απώλειας της αγάπης της μητέρας. Αντίθετα διευκολύνεται η ταύτιση με τη μητέρα. Για τη γυναικεία ομοφυλοφιλία υπαίτια θεωρείται η ασυνείδητη ταύτιση με το πατέρα για να αγαπήσει τη μητέρα όπως αυτός ή καλύτερα από εκείνον. Πρόσφατες μελέτες σε μεγάλο ομοφυλόφιλο και ετεροφυλόφιλο πληθυσμό υποστηρίζουν ότι η ομοφυλοφιλία δε σχετίζεται με παθολογικά στοιχεία της προσωπικότητας ή με αυξημένη συναισθηματική ευαισθησία, ή με κοινωνική δυσλειτουργία. Πιστεύεται λοιπόν, σήμερα ότι το φάσμα της ψυχοπαθολογίας που εντοπίζεται στους ομοφυλόφιλους, είναι τόσο ευρύ, όσο και αυτό που εντοπίζεται στους ετεροφυλόφιλους. Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να συγχέεται η ομοφυλοφιλία με τη διαταραχή ταυτότητας του φύλου, διαταραχή η οποία ξεκινάει στη παιδική ηλικία και αφορά την υποκειμενική αίσθηση του παιδιού, ότι ανήκει στο άλλο φύλο. Θεραπεία: πολλά ομοφυλόφιλα άτομα ενοχλούνται από το σεξουαλικό τους προσανατολισμό. Ο ειδικός, με κάθε ομοφυλόφιλο άτομο θα πρέπει προσεκτικά να διευκρινίσει τι θέλει αυτό και τι δυνατότητες έχει και να κατευθύνει τη θεραπεία ανάλογα. Ή προς τη προσπάθεια αλλαγής του ομοφυλόφιλου προσανατολισμού ή προς τη καλύτερη προσαρμογή στον ομοφυλόφιλο προσανατολισμό. Η δυνατότητα αλλαγής και επίτευξης ετεροφυλόφιλου προσανατολισμού αυξάνεται όταν το άτομο είναι ηλικίας κάτω των 35 ετών, έχει κάποιες ετεροφυλόφιλες εμπειρίες και υπάρχει μεγάλος βαθμός κινητοποίησης για αλλαγή. Υπολογίζεται ότι το 40% των ομοφυλοφίλων ανδρών που αρχίζουν θεραπεία με σκοπό την αλλαγή του σεξουαλικού τους προσανατολισμού το επιτυγχάνουν. Οι θεραπείες που προτείνονται είναι είτε ψυχαναλυτικής είτε συμπεριφοριστικής έμπνευσης. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο ομοφυλόφιλος συχνά επισκέπτεται τον ειδικό για προβλήματα άγχους ή κατάθλιψης και ενοχής, που σχετίζονται με τη ομοφυλοφιλία. Αυτά αφορούν κυρίως τις αντιδράσεις που συναντά γύρω του, προβλήματα σχέσεων και ενδοψυχικών συγκρούσεων. ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΣΤΗΝ ΑΥΡΙΑΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ