Το βασικό χαρακτηριστικό της διαταραχής πανικού είναι επαναλαμβανόμενες και απροσδόκητες προσβολές πανικού, που συνοδεύονται από έντονο άγχος, ανησυχία του ατόμου μήπως του ξανασυμβεί κρίση πανικού, και στεναχώρια για τις επιπτώσεις και τις συνέπειες αυτών των κρίσεων.

Παρατηρείται σημαντική αλλαγή της συμπεριφοράς όπως για παράδειγμα, παραίτηση από τη δουλειά.

Ουσιαστικά η διαταραχή πανικού είναι έντονος φόβος που συνοδεύεται από δυσφορία και εσωτερική ένταση, από σωματικά συμπτώματα και κυριαρχεί η αίσθηση επικείμενης καταστροφής.

Η κλινική εικόνα της διαταραχής του πανικού
Η κλινική εικόνα αφορά έντονο φόβο και δυσφορία που αναπτύσσεται αιφνίδια και κορυφώνεται συνήθως μέσα σε 10-15 λεπτά. Ταυτόχρονα, συνήθως παρατηρούνται και επιτάχυνση των παλμών της καρδιάς, εφίδρωση, αίσθημα πνιγμονής, πόνος ή δυσφορία στο στήθος, αίσθημα ζάλης, αστάθειας ή λιποθυμίας. Ενυπάρχουν, φόβος απώλειας του ελέγχου, φόβος θανάτου ή τρέλας, ρίγη ή ξαφνικό αίσθημα ζέστης και αισθήματα μη πραγματικότητας.

Πότε εμφανίζονται οι κρίσεις πανικού
Πολλά από τα άτομα με διαταραχή πανικού, αναφέρουν ότι έχουν συνεχές άγχος για καθημερινά προβλήματα, κυρίως όταν αυτά σχετίζονται με την υγεία ή με τον αποχωρισμό ή την απομάκρυνση από κοντινά τους άτομα. Έτσι φοβούνται ότι το παραμικρό σύμπτωμα που παρατηρούν θα έχει καταστροφικές συνέπειες. Πολλοί ασθενείς αναφέρουν ότι οι κρίσεις πανικού και οι υποτροπές τους εμφανίστηκαν ύστερα από κάποιο τραυματικό γεγονός, όπως ένα ατύχημα, μια ασθένεια, απώλεια δουλειάς ή από διαπροσωπική απώλεια. Επίσης, συχνά συμβαίνουν στη διάρκεια της επιλόχειας περιόδου ή από λήψη ψυχοτρόπων ουσιών. Οι κρίσεις πανικού εμφανίζονται συχνά και σε άτομα που πάσχουν από κατάθλιψη.

Συνέπειες - Επιπτώσεις
Οι ασθενείς δυσκολεύονται να τα βγάλουν πέρα στην καθημερινή ζωή, χάνουν την αυτοεκτίμησή τους και την αυτοπεποίθησή τους, εγκαταλείπουν συχνά την εργασία ή τις σπουδές τους και οδηγούνται ακόμα και σε πλήρη αναπηρία (δεν μπορούν να βγουν καθόλου από το σπίτι τους).

Πού οφείλονται
Οι προσβολές πανικού και γενικότερα η διαταραχή πανικού οφείλεται, είτε σε έντονα ψυχικά ή σωματικά τραυματικά γεγονότα είτε σε ενδοψυχικές συγκρούσεις, οι οποίες παλινδρομούν ψυχικά το άτομο τόσο, ώστε οι μηχανισμοί άμυνας του ψυχικού οργάνου να είναι αδύναμες να βοηθήσουν το άτομο. Συχνά πίσω από το άγχος, κρύβονται παιδικές φαντασιώσεις τιμωρίας για μια απαγορευμένη επιθυμία. πχ.το παιδάκι που επιθυμεί να εξαφανιστεί το μικρό αδερφάκι του, φοβάται ότι θα το τιμωρήσουν αυστηρά.

Αγοραφοβία
Η αγοραφοβία συνοδεύει συχνά τη διαταραχή του πανικού και αφορά το άγχος του ατόμου να είναι σε μέρη ή καταστάσεις από τις οποίες, πιθανώς δεν θα έχει τη δυνατότητα να ξεφύγει, σε περίπτωση κρίσης πανικού. Αυτοί οι φόβοι αφορούν καταστάσεις που περιλαμβάνουν, το να είναι το άτομο έξω από το σπίτι του μόνο του, να βρίσκεται μέσα σε πλήθος ή να στέκεται στην ουρά, να βρίσκεται μέσα σε ένα αυτοκίνητο ή λεωφορείο ή αεροπλάνο. Οι παραπάνω καταστάσεις αποφεύγονται, αλλιώς το άτομο έχει έντονο και συνεχές άγχος. Η αγοραφοβία δεν πρέπει να συγχέεται με την κοινωνική φοβία κατά την οποία ο περιορισμός και ο φόβος αφορά τις κοινωνικές μόνο καταστάσεις.

Επιπολασμός
Το 2 - 3,5% του πληθυσμού προσβάλεται από κρίσεις πανικού συχνά. Στο 50% από αυτούς η διαταραχή πανικού συνοδεύεται από αγοραφοβία.

Θεραπεία
Κυρίως ψυχοθεραπευτική, με δύο άξονες: Ο πρώτος άξονας αφορά την υποστηρικτική ψυχοθεραπεία που ενισχύει την αισιοδοξία του ατόμου και την αυτοεκτίμηση και λειτουργεί ως συμπαραστάτης στις δυσκολίες. Ο δεύτερος άξονας αφορά την ψυχοδυναμική ψυχοθεραπεία και εδώ αναλύεται, επεξεργάζεται και επιλύεται το αίτιο του άγχους, η ποιότητα των ενδοψυχικών συγκρούσεων και ερευνόνται οι αντιδράσεις από το περιβάλλον και προς το περιβάλλον και ιδιαίτερα το άγχος αποχωρισμού.

Σε επίμονες προσβολές πανικού ή σε αυτές που παρεμποδίζουν την λειτουργικότητα συνιστάται συνδυασμός φαρμακοθεραπείας και ψυχοθεραπείας.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΣΕΦΕΡΙΑΔΗΣ
ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ-ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΥΤΗΣ
Επιστημονικός Υπεύθυνος του Κέντρου Ψυχολογίας και Ψυχοθεραπείας