 Η κυριότερη αιτία τέτοιων περιπτώσεων είναι η επιλόχεια ψύχωση, ένα σύνδρομο που χαρακτηρίζεται από κατάθλιψη, παραλήρημα και ιδέες της μητέρας να βλάψει το παιδί της ή τον εαυτό της. Τέτοιες ιδέες πρέπει να εντοπίζονται και να παρακολουθούνται, αφού μερικές μητέρες τελικά ενήργησαν με βάση αυτές. Συχνά η επιλόχεια ψύχωση συνδέεται, με προηγούμενες από το ιστορικό της μητέρας, διαταραχές της διάθεσης, όπως είναι η μανιοκατάθλιψη και η βαριά καταθλιπτική διαταραχή. Η συχνότητα του συνδρόμου ανέρχεται σε περίπου 2 ανά 1000 γεννήσεις. Σε ποσοστό 5% μετά από έρευνες, οι ασθενείς αυτοκτόνησαν και στο 4% σκότωσαν το παιδί τους.
Συμπτώματα:
Τα συμπτώματα της επιλόχειας ψύχωσης αρχίζουν μέσα σε λίγες μέρες από τον τοκετό. Ο μέσος χρόνος έναρξης της νόσου είναι 2 εβδομάδες. Η ασθενής αρχίζει να παραπονιέται για κούραση, ανησυχία, αϋπνία. Είναι ευσυγκίνητη και τα συναισθήματα της μεταβάλλονται και εναλλάσσονται απότομα. Στη συνέχεια εμφανίζονται καχυποψία, σύγχυση, ασυναρτησία και παράλογες σκέψεις σχετικά με την υγεία και την ευημερία του παιδιού και της ίδιας. Η ασθενής μπορεί να αισθάνεται σαν να μη θέλει να φροντίσει το παιδί, σαν να μην το αγαπάει και σε μερικές περιπτώσεις σαν να θέλει να κάνει κακό στο νεογέννητο ή στον εαυτό της ή και στους δύο. Μπορεί ακόμα και να αρνείται τη γέννηση, να νιώθει ότι την καταδιώκουν ή την επηρεάζουν. Κάποιες φορές, περίπου στο 25% υπάρχουν ψευδαισθήσεις με παρόμοιο περιεχόμενο, όπως είναι φωνές, που λένε στην ασθενή να σκοτώσει το μωρό.
Αιτίες
Η επιλόχεια ψύχωση αποτελεί ουσιαστικά ένα επεισόδιο διαταραχής της διάθεσης, συνήθως μία μανιοκαταθλιπτική η καταθλιπτική διαταραχή. Συχνά ένα χρόνο μετά τον τοκετό στα 2/3 των ασθενών εμφανίζεται και δεύτερο επεισόδιο, συναντάμε δηλαδή μια υποτροπή της ασθένειας. Η διαδικασία της γέννησης, παράλληλα με τη χαρά και την ικανοποίηση που προσφέρει, αποτελεί και έναν στρεσσογόνο παράγοντα. Η απότομη πτώση των επιπέδων των οιστρογόνων και της προγεστερόνης, αμέσως μετά τον τοκετό μπορεί να συντελέσει στη διαταραχή όπως και διάφοροι ψυχοκοινωνικοί παράγοντες, όπως η ανέχεια και η μετανάστευση. Επίσης, η ύπαρξη αμφιθυμικών, αντικρουόμενων συναισθημάτων της μητέρας για το νεογέννητο αλλά και μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη, οι συζυγικοί καυγάδες ή η αίσθηση της μητέρας ότι είναι παγιδευμένη σε ένα αποτυχημένο γάμο, συνδέονται με τη αυξημένη συχνότητα της νόσου.
Θεραπεία:
Η επιλόχεια ψύχωση είναι μια επείγουσα ψυχιατρική κατάσταση. Η θεραπεία που προτείνεται είναι ένας συνδυασμός φαρμάκων από νευροληπτικά, αντικαταθλιπτικά και λίθιο. Μετά την κρίση συνίσταται ψυχοθεραπεία, η οποία κατευθύνεται σε εσωτερικές και εξωτερικές συναισθηματικές συγκρούσεις, στη βοήθεια στην ασθενή, να αποδεχτεί και να νιώσει άνετα στο ρόλο της μητέρας αλλά και στην παρότρυνση του περιβάλλοντος της ώστε να βοηθήσουν στη μείωση της έντασης της γυναίκας. Υπάρχει υψηλό ποσοστό ανάνηψης από τη νόσο. Η γυναίκα μπορεί να βλέπει το παιδί της, κατά τη διάρκεια της ψύχωσης, όμως με την εποπτεία κάποιου άλλου. Άλλοι παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν και να οδηγήσουν στην εγκατάλειψη του νεογέννητου είναι η προηγούμενη βαριά κατάθλιψη ή η ψύχωση, η οποία δεν έχει αντιμετωπιστεί θεραπευτικά. Η χρήση ουσών από τη μητέρα. Η συναισθηματική ανωριμότητα της μητέρας. Ψυχοκοινωνική παράγοντες, όπως η φτώχεια και η μετανάστευση. Οι προηγούμενες επίσης εμπειρίες της μητέρας στη μητρική φροντίδα. Η ανικανότητα μιας μητέρας να αποδεχθεί και να ικανοποιήσει τις ανάγκες του παιδιού της, συχνά έχει τις ρίζες της στο γεγονός ότι δεν είχε μια ικανοποιητική σχέση με τη δική της μητέρα, σχέση η οποία πιθανόν να συμπεριελάμβανε παραμέληση και κακοποίηση. Επίσης, το πιθανόν αυστηρό οικογενειακό περιβάλλον που μεγάλωσε η μητέρα, στο οποίο δεν γίνεται αποδεκτή μια εγκυμοσύνη χωρίς γάμο ή το φυσιολογικό άγχος, που έχει η μητέρα για το νεογέννητο, θεωρείται παράλογο. Ακόμα, η έλλειψη στήριξης από τον πατέρα του παιδιού ή η διχόνοια μεταξύ του ζευγαριού είναι σημαντικός παράγοντας. Συχνά εξαιτίας του στρες συμβαίνει μια ψυχική παλινδρόμηση της μητέρας, στη διάρκεια της οποίας ενεργοποιούνται παλαιότερα ψυχικά τραύματα. Όσο πιο βαθιά και άλυτα είναι αυτά τα τραύματα, τόσο εντονότερα μπορεί να είναι και τα συμπτώματα και τόσο απροσδόκητη και ανεξέλεγκτη μπορεί να είναι μια συμπεριφορά.
Στις περισσότερες περιπτώσεις εκτιμάται ότι ένα συνδυασμός πολλών από τους παραπάνω παράγοντες, οδηγούν σε συναισθηματικό και κοινωνικό αδιέξοδο και αυτό με τη σειρά του, στην απόρριψη του νεογέννητου ή στην αυτοκτονία.
Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Αυριανή 24/2/08
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΣΕΦΕΡΙΑΔΗΣ
ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ-ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΥΤΗΣ
Επιστημονικός Υπεύθυνος του Κέντρου Ψυχολογίας και Ψυχοθεραπείας Λ.Αλεξάνδρας 209 τηλ. 2106462030
|