1. Τι είναι αυτό που, κατά τη γνώμη σας, κάνει το κοινό να  φανατίζεται τόσο με το συγκεκριμένο reality επιβίωσης και τους  πρωταγωνιστές του; Παρατηρούνται ακραίες αντιδράσεις και λεκτικές  επιθέσεις στα Social media...

Η διαδικασία της κοινωνικοποίησης ξεκινάει από τη σχέση με την μητέρα, την οικογένεια και συνεχίζεται στο παιχνίδι, το σχολείο και σε όλες τις δραστηριότητες. Ουσιαστικά το παιδί ωθείτε από το περιβάλλον ώστε να εγκαταλείψει πρωτόγονες ψυχικές διαδικασίες όπως είναι η άμεση εκπλήρωση κάθε επιθυμίας και η επιθετικότητα, με σκοπό την ένταξή του στην κοινότητα ή σε ομάδες γιατί αυτό συμφέρει ψυχικά και βιολογικά. Όλοι μας έχουμε ανάγκη τους σημαντικούς άλλους ώστε να επιβιώσουμε, να δημιουργήσουμε και να είμαστε επιθυμητοί. Φανταστείτε τη θα γινόταν αν ο καθένας από μας επιδίωκε, χωρίς φραγμούς, να εκπληρώσει όλες του τις επιθυμίες.

Αυτές οι πρωταρχικές επιθυμίες δεν εξαφανίζονται αλλά απωθούνται ή παραμένουν ανενεργές με έντονο όμως συναισθηματικό φορτίο, έναντι των κοινωνικών επιταγών και των νόμων.

Σε δύσκολες καταστάσεις, όπως στην ανάγκη επιβίωσης, αυτές οι επιθυμίες και ορμές ενεργοποιούνται και κυριαρχούν στην προσωπικότητα εξαιτίας της απαίτησης να αντιμετωπιστεί ένας μεγάλος κίνδυνος. Τότε η επιθετικότητα, ο δευτεροπαθής εγωισμός που είναι ανώριμος, η ετοιμότητα για μάχη και το υψηλό αίσθημα αυτοσυντήρησης γίνονται εργαλεία για το άτομο, καταστέλλονται οι κοινωνικοί φραγμοί και εκδηλώνονται συμπεριφορές όπως η διάσπαση της ομάδας, η εχθρότητα, η ατομική προστασία με κάθε μέσο, θεμιτό η αθέμητο. Λόγω της καταπίεσης αυτών των ορμών από  τους κοινωνικούς θεσμούς τείνουν να ασκούν μια ιδιαίτερη γοητεία όταν τις βλέπουμε σε άλλα άτομα. Ταυτιζόμαστε με αυτούς τους χαρακτήρες γιατί έχουν ικανότητες και αδυναμίες η τους προσδίδουμε ικανότητες που θα θέλαμε να είχαμε.

Όσο πιο κοινωνικοποιημένα είναι βέβαια τα άτομα τόσο πιο δύσκολα έρχονται σε μια τέτοια κατάσταση που την ονομάζουμε παλινδρόμηση. Αντίθετα άτομα που δεν έχουν κοινωνικοποιηθεί επαρκώς για διάφορους λόγους, εύκολα παλινδρομούν σε αυτή την πρωτόγονη κατάσταση.

Το survivor reality show λοιπόν έχει τα χαρακτηριστικά μια επικίνδυνης η πιεστικής κατάστασης όπου στερήσεις όπως η πείνα, ο ύπνος, οι διαγωνισμοί και μια καθοριστική μεταβλητή που είναι το βραβείο για ένα νικητή, ωθούν του διαγωνιζόμενους να παλινδρομήσουν σε πιο πρωτόγονες ψυχικές διαδικασίες και του θεατές να ταυτιστούν μαζί τους. Η ταύτιση είναι η πιο πρώιμη εκδήλωση συναισθηματικού δεσμού με ένα άλλο πρόσωπο. Η φυσική ανάγκη να γίνει κάποιος σαν το πρόσωπο με το οποίο θαυμάζει, να αποκτήσει έναν ιδανικό εαυτό. Με τον ίδιο τρόπο τα άτομα ταυτίζονται και με μια ομάδα η κοινότητα βιώνοντας έναν αμοιβαίο συναισθηματικό δεσμό. Αυτό εξηγεί και τους υπερβολικούς θαυμαστές με τις έντονες αντιπαραθέσεις.

  Αυτή η ψυχική διαδικασία συνδέεται και βιολογικά – σωματικά. Οι εκκρίσεις της αδρεναλίνης, της ορμόνης που ετοιμάζει ψυχικά και σωματικά τον οργανισμό για να δώσει μάχη, της ντοπαμίνης και ενδορφινών, προσφέρουν έντονα συναισθήματα ανακούφισης, απόλαυσης και ψυχικής έντασης.

Ταυτόχρονα ο θεατής έχοντας μια απόσταση από τα δρώμενα, νιώθει ασφαλής και χωρίς ευθύνες. Η δυνατότητα δε να καθορίζει το παιχνίδι με τη συμμετοχή του στην επιλογή του ποιος θα μείνει ζωντανός και ποιος θα πεθάνει, συμβολικά βέβαια, μέσω της αποχώρησης παιχτών, του δίνει την αίσθηση και μιας εξουσίας, ενός παντοδύναμου ελέγχου, χωρίς κόστος.

Παράλληλα εξυπηρετούνται και άλλες τάσεις όπως η σύγκριση του εαυτού με τους άλλους, η τάση για ηδονοβλεψία -  με την έννοια της έντονης περιέργειας για την  παρακολούθηση καταστάσεων και συμπεριφορών που κρύβουν οι άλλοι στα πλαίσια του κοινωνικού κομφορμισμού η της ανάδειξης μιας ιδανικής εικόνας του εαυτού -  αλλά και η επιθυμία για εκμάθηση νέων δεξιοτήτων ενισχύουν την ανάγκη παρακολούθησης στο μέγιστο βαθμό σε επίπεδα ψυχικού και σωματικού εθισμού.

 2. Θεωρείτε τυχαίο που, από όλα τα reality που εμφανίστηκαν τον  τελευταίο χρόνο στην ελληνική τηλεόραση, αυτό με το οποίο ταυτίστηκε   περισσότερο ο Έλληνας τηλεθεατής είναι ένα reality επιβίωσης;

 Σε περιόδους κρίσης, όπως αυτές που βιώνουμε σήμερα, όπου κυριαρχούν ο θυμός και η ανασφάλεια, διευκολύνεται και αυξάνεται ο βαθμός της προσοχής, εξαιτίας της αίσθησης ότι οι θεατές βιώνουν παρόμοιες καταστάσεις με τους διαγωνιζόμενους. Η συναισθηματική σύνδεση με άτομα με πρωτόγονα χαρακτηριστικά, και η αντικοινωνική συμπεριφορά υπερέχει σε πιο ανώριμα ψυχικά άτομα, ενώ η απογοήτευση και η ματαίωση από τη μη εκπλήρωση στόχων προκαλεί κατάθλιψη και απόσυρση στα πιο κοινωνικοποιημένα άτομα αλλά και ανθεκτικότητα στην τήρηση των κανόνων.

3. Τελικά, πιστεύετε ότι αυτού του είδους τα προγράμματα μπορούν να  προσφέρουν και κάτι θετικό στον τηλεθεατή;

Αυτό που προσφέρει ένα τέτοιο πρόγραμμα είναι η ψυχαγωγία με όλες τις παραπάνω απολαύσεις από τις ταυτίσεις και τη σύγκριση και επιπλέον δίνει κάποιες πληροφορίες για την ζωή σε δύσκολες συνθήκες. Αρκεί βέβαια να το παρακολουθεί κάποιος με ώριμη κριτική σκέψη και να μην αφήνει να επηρεάζονται άλλοι τομείς της ζωής, όπως η εργασία, η συντροφικότητα, η κοινωνικές συναναστροφές η ώριμη διαπαιδαγώγηση των παιδιών και η σεξουαλική ζωή.

 4. Πώς σχολιάζετε το γεγονός ότι το εν λόγω πρόγραμμα παρακολουθούν  και πολλά παιδιά; Τι επιπτώσεις μπορεί να έχει κάτι τέτοιο στον  τρόπο αντίληψης της πραγματικότητας και στην ψυχολογία τους;

Τα παιδιά δεν έχουν αναπτύξει ακόμη συμπαγείς ψυχικούς μηχανισμούς άμυνας με αποτέλεσμα να είναι περισσότερο επιρρεπείς σε ταυτίσεις και κυρίως σε μιμήσεις προσωπικοτήτων και συμπεριφορών. Γνωρίζοντας λοιπόν ότι στη μάχη για την επιβίωση αναδεικνύονται σε κάποια άτομα περισσότερο πρωτόγονα, διασπαστικά και αντικοινωνικά ένστικτα έναντι των ομαδικών, κοινωνικών και ώριμων ατομικών συμπεριφορών, υπάρχει ο μεγάλος κίνδυνος τα παιδιά να υιοθετήσουν αυτές τις αρνητικές συμπεριφορές και να τις χρησιμοποιούν στην καθημερινότητά τους, ακόμα και αν οι συνθήκες βελτιωθούν. Τότε παρατηρούμε παραβατικές πράξεις, ανταγωνισμούς χωρίς κανόνες και όρια, έντονο θυμό και επιθετικότητα.

Σε κάθε περίπτωση η δουλειά των παιδιών είναι η εκπαίδευση, το παιχνίδι και οι κοινωνικές συναναστροφές και η δυνατότητα περισσότερο υγειών ταυτίσεων όπως η ευγενή άμυλα, η δημιουργικότητα και η ανάπτυξη της φαντασίας, που εμπεριέχουν αυτές οι δραστηριότητες.