Σύμφωνα με τους Ansermet και Magistretti, ορισμένα μνημονικά ίχνη εγκαθίστανται στο ασυνείδητο επίπεδο. Εκεί, μέσω συναπτικών αναδιατάξεων και νέων συνδέσεων με νέα ίχνη, που εγγράφονται στο ίδιο επίπεδο, δημιουργείται μια ασυνείδητη πραγματικότητα η οποία προφανώς παίζει βασικό ρόλο στον καθορισμό του ατόμου. Ωστόσο, μέσα από τις διαδικασίες εγ­γραφής και επανεγγραφής, και των ανασυνδέσεων των ιχνών, η συσχέτιση της αρχικής εμπειρίας και των ιχνών χάνεται. Έτσι, στο ασυνείδητο επίπεδο η εγγραφή της εμπειρίας αποχωρίζεται από την εμπειρία αυτή καθαυτήν. Με άλλα λόγια, το ασυνείδητο δεν είναι ένα μνημονικό σύστημα. Το ασυνείδητο χαρακτηρίζε­ται από ασυνέχεια, μέσα από την οποία αναδύεται η μοναδικότη­τα του ατόμου. Δηλαδή, «διαμορφώνεται μια εσωτερική πραγ­ματικότητα με λογικές αλληλουχίες διαφορετικές από εκείνες της εξωτερικής, μέσω των φαντασιώσεις». Μέσα από τη μοναδική διαπλοκή που διαμεσολαβείται από την ανασύνδεση των ιχνών, οι μηχανισμοί της πλαστικότητας οδη­γούν στη δημιουργία ενός μοναδικού υποκειμένου, κάθε φορά διαφορετικού. Μπορεί να υποστηρίξει κανείς το παράδοξο ότι η πλαστικότητα προσδιορίζει τον καθορισμό του απρόβλεπτου και έτσι ((είμαστε βιολογικά καθορισμένοι να μην είμαστε βιο­λογικά καθορισμένοι, να είμαστε ελεύθεροί)). Πριν από μερικά χρόνια υποστηρίχτηκε το παράδοξο ότι μέσα από τη διαδικασία της εξέλιξης επελέγησαν γονίδια που επιτρέπουν στον άνθρωπο να απελευθερωθεί από αυτά, υπό την έννοια ότι δίνουν μεγάλες δυνατότητες πλαστικών αλλαγών της αρχιτεκτονικής του εγκεφάλου, και κατά συνέπεια και της συ­μπεριφοράς του.

Εδώ ακριβώς βρίσκεται η ιδιαιτερότητα του ανθρώπου: στη χαλάρωση της κληρονομικότητάς του, κατά την έκφραση του μεγάλου Francois Jacob.

Όπως υποστηρίζουν και οι Ansermet και Magistretti, στο πλαί­σιο της συζήτησης για το μνημονικό ίχνος θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας και μια άλλη παράμετρο, που είναι η συναισθηματική διάσταση. Η αίσθηση δεν προέρχεται μόνο από τον εξωτερικό κόσμο, αλλά και από εσωτερικές πηγές οι οποίες πληροφορούν τον εγκέφαλο για την κατάσταση του σώματός μας που είναι απαραίτητη για την αίσθηση της ευχαρίστησης ή της δυσαρέ­σκειας. Αποτέλεσμα αυτού είναι το γεγονός ότι τα μνημονικά ίχνη που προέρχονται από το εξωτερικό περιβάλλον συνδέονται με τις αντίστοιχες καταστάσεις του σώματος μέσα από την αλυ­σίδα των μηχανισμών της ανασύνδεσης που πραγματοποιούνται στο ασυνείδητο. Δηλαδή, το σώμα συμμετέχει στη διαμόρφωση του εγκεφάλου και στην ανάπτυξη της ατομικότητας. Δεν είναι δυνατόν να σκεφτούμε τον νου δίχως το βιωμένο σώμα.

Με άλλα λόγια, πέρα από τον βιολογικό και τον περιβαλλο­ντικό ντετερμινισμό, το γεγονός της πλαστικότητας αφορά ένα υποκείμενο που συμμετέχει ενεργά στη διεργασία της διαμόρ­φωσής του, συμπεριλαμβανομένης της διαμόρφωσης του νευρωνικού δικτύου.