Κρίση βασικής εμπιστοσύνης έναντι δυσπιστίας (νηπιακό στάδιο)
Αρχίζει με τη γέννηση του παιδιού. Από το βαθμό και τρόπο που θα ικανοποιηθούν οι βασικές του ανάγκες (ύπνου, θαλπωρής, διατροφής κλπ.) εξαρτάται αν το βρέφος θα αναπτύξει αίσθημα εμπιστοσύνης ή δυσπιστίας σε σχέση με το περιβάλλον του. Το δεύτερο μπορεί να οδηγήσει σε ψυχωτικές – παρανοϊκές διαταραχές ή κατάθλιψη.
Κρίση αυτονομίας έναντι ντροπής και αμφιβολίας (πρώτο παιδικό στάδιο) 2-3 ετών
Είναι η φάση που το παιδί μέσα από τη λειτουργία του ΚΝΣ ελέγχει τώρα τους σφιγκτήρες του, μιλάει κλπ. Αποκτώντας έτσι ένα βαθμό αυτονομίας. Από το βαθμό και τρόπο καλλιέργειας της αυτονομίας αυτής από το περιβάλλον θα εξαρτηθεί η υγιής ή παθολογική λύση του σταδίου αυτού. Θετική τοποθέτηση του περιβάλλοντος θα δημιουργήσει στο παιδί αίσθημα σιγουριάς για τον εαυτό του. Αρνητική και διχασμένη τοποθέτηση θα του δημιουργήσει αμφιβολίες και ανασφάλειες για τον εαυτό του. Στην ενήλικη ζωή, είναι χαρακτηριστική η έκφραση της ανασφάλειας των ψυχαναγκαστικών που επαναλαμβάνουν πολλές φορές και την πιο απλή πράξη για να νιώσουν «σίγουροι».
Κρίση πρωτοβουλίας έναντι ενοχής και τύψης (στάδιο του παιχνιδιού) 4-5 ετών
Αντιστοιχεί με το φαλλικό στάδιο του Freud. Είναι η φάση της υπερκινητικότητας του παιδιού, της προσπάθειας να τα ανακαλύψει όλα, της χρησιμοποίησης της φαντασίας και της εφευρετικότητάς του. Όταν το παιδί δεν ενθαρρυνθεί σ’ αυτή του τη δραστηριότητα, τότε βιώνει συναισθήματα ενοχής και τύψεων, ενοχή γι’ αυτά που δεν εκτέλεσε με επιτυχία, τύψεις για τυχόν παραβάσεις των επιταγών των γονέων του.
Κρίση φιλοπονίας έναντι συναισθημάτων κατωτερότητας (σχολικό στάδιο) 6-12 ετών
Είναι η φάση της κοινωνικοποίησης του παιδιού με την είσοδό του στο σχολείο. Η επιτυχία θα του δημιουργήσει αίσθημα φιλοπονίας ενώ η τυχόν αποτυχία του αίσθημα κατωτερότητας και ανεπάρκειας.
Κρίση ταυτότητας έναντι σύγχυσης ρόλου (εφηβικό στάδιο) 13 -18 ετών
Είναι ίσως το πιο καθοριστικό στάδιο για την τελική διαμόρφωση της προσωπικότητας. Είναι η εποχή που ο νέος ζητάει να ανακαλύψει ποιος είναι και ποιος είναι ο ρόλος του στην κοινωνία. Ανάλογα με τις ταυτίσεις που έχει κάνει θα εφοδιαστεί με αυτοπεποίθηση και σιγουριά ή θα παραμείνει σε σύγχυση και υπαρξιακό άγχος. Ιδιαίτερα στην εποχή μας που η προσφορά ειδώλων για ταύτιση είναι από τη μια πολύμορφη και από την άλλη εφήμερη, αφού τα περισσότερα είδωλα περιστασιακή μόνο ακτινοβολία διαθέτουν, η σύγχυση στη φάση αυτή είναι ιδιαίτερα έντονη. Φυσικά, αντιφάσεις σε οικογενειακό ή κοινωνικό επίπεδο επιτείνουν το πρόβλημα στο στάδιο αυτό.
Κρίση συντροφικότητας έναντι απομόνωσης (μετεφηβικό στάδιο)
Με την προϋπόθεση ότι ο έφηβος βρήκε την ταυτότητά του στο προηγούμενο στάδιο θα αναζητήσει τους φίλους, το σύντροφό του κλπ. Αλλιώς θα παραμείνει απομονωμένος «ψάχνοντας για τον εαυτό του».
Κρίση δημιουργικότητας έναντι αποτελμάτωσης (στάδιο ενηλικίωσης)
Είναι η περίοδος της ζωής που χαρακτηρίζεται από την ανάγκη δημιουργικότητας και παραγωγικότητας. Η ανικανότητα εκπλήρωσης της ανάγκης αυτής οδηγεί στο συναίσθημα της στασιμότητας και αποτελμάτωσης.
Κρίση ολοκλήρωσης και ακεραιότητας του ΕΓΩ έναντι απελπισίας και απόγνωσης (στάδιο ώριμης ηλικίας)
Στη φάση αυτή ο άνθρωπος κάνει τον απολογισμό του. Ένας ολοκληρωμένος απολογισμός θα του δώσει το συναίσθημα της πληρότητας και ικανοποίησης, το αντίθετο θα τον γεμίσει απελπισία και απόγνωση αφού τώρα πια θα είναι πολύ αργά για τυχόν διορθωτικές αλλαγές. Είναι αυτό που λέει ο λαός «στερνή μου γνώση να σ’ είχα τότε».
Απ’ όλες αυτές τις φάσεις, αυτή της εφηβείας είναι η πιο καθοριστική γιατί αποτελεί τον κρίκο ανάμεσα στο παιδί και τον ενήλικα. Για το λόγο αυτό, η εφηβεία είναι η πιο κρίσιμη περίοδος στη ζωή του ατόμου, είναι και η εποχή που πρωτοεκδηλώνονται οι περισσότερες ψυχολογικές διαταραχές. Είναι η εποχή που λόγω της ευαισθησίας της, προσφέρεται για κάθε είδους εκμετάλλευση όπως προσφορά αμφιβόλου ποιότητας ειδώλων, εφήμερων αξιών, τοξικών ουσιών κλπ.
