Η ΙΑΤΡΟΦΟΒΙΑ είναι μια ειδική φοβία που αφορά την επαφή με ιατρικό, νοσηλευτικό προσωπικό, ιατρικές πράξεις και διαγνωστικές εξετάσεις ως μια δυσάρεστη επίπονη ή ενδεχομένως καταλυτική εμπειρία.O επιπολασμός στον πληθυσμό είναι περίπου στο 12 % .

Εδώ θα χρειαστεί να διαχωρίσουμε τις έννοιες του στρες της φοβίας και του αχγους.

Στρες είναι ένας φόβος για ένα πραγματικό γεγονός π.χ χειρουργική επέμβαση. Η φοβία είναι η ψυχική αίσθηση ότι κάποια απλη σχετικά και συγκεκριμένη κατάσταση είναι εξαιρετικά απειλητική. Άγχος είναι μια έντονη δυσάρεστη ψυχική κατάσταση για την οποία δεν γνωρίζουμε το λόγο. το άγχος αφορά ασυνείδητες ψυχικές συγκρούσεις. θυμός, ενοχές,απο τη μια μεριά και φόβος αποχωρισμού ή τιμωρίας σε σύγκρουση με την επιθυμία για το αντίθετο.

ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΦΟΒΙΑΣ: Οι αιτίες των φοβιών ξεκινούν απο τη βρεφική ηλικία. Οι αρνητικές εμπειρίες προκαλούνται όταν σημαντικά πρόσωπα για τη ζωή του βρέφους δεν κατάφεραν με τη συμπεριφορά τους να του καθυσηχάσουν έναν επικείμενο κίνδυνο. Ο λόγος είναι ή η υπερβολική αγωνία ή αντίθετα η παραμέληση σε μια περίοδο που το βρέφος ήταν αδύνατο να επεξεργαστεί νοητικά την κατάσταση αλλά ήταν ικανότατο να αισθανθεί τις λεπτές συναισθηματικές αποχρώσεις των άλλων, όπως ο φόβος ή αγωνία ή η αδιαφορία. Στους πρώτους μήνες τις ζωής οι ικανότητες των βρεφών εξυπηρετούν τα συναισθήματα ευχαρίστησης ή αποφυγής της δυσαρέσκειας. Ανάλογα με τη στάση των γονιών και του άμεσου περιβάλλοντος θα αρχίσουν να νοιώθουν σταδιακά ασφάλεια ή αντίθετα κίνδυνο. Με αυτό τον τρόπο γίνεται η πρώτη σύνδεση μιας μη απειλιτικής ιατρικής πράξης σε εξαιρετικά απειλιτική. Στην πορεία αυτή η σύνδεση ενισχύεται με επαναλλαμβανόμενες ίδιες αρνητικές εμπειρίες και δημιουργούν ένα ψυχικό τραύμα. Την δημιουργία δηλαδή μιας ομάδας νευρώνων που με τη συμμετοχή των νευροδιαβιβαστών επαναλλαμβάνουν καθε φορά την ίδια αρνητική συναισθηματική εμπειρεία όπως την πρώτη φορά.

Στην ψυχανάλυση αυτό το φαινόμενο ονομάζεται ψυχική παλλινδρόμηση και είναι καθοριστικό για την εκδήλωση συμπτωμάτων στις αγχώδεις, φοβικές και καταθλιπτικές καταστάσεις στην ενήλικη ζωή. Μια πλευρά του ψυχισμού, κάτω απο πίεση συμπεριφέρεται όπως την εποχή της πρώτης τραυματικής εμπειρίας.Η ανησυχία, ο τρόμος είναι τεράστιος ανεπεξέργαστος και οδηγεί στην αποφυγή της ιατρικής πράξης για να μειωθούν αυτά τα έντονα συναισθήματα.

ΕΓΚΑΘΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΦΟΒΙΑΣ: Σε ένα δεύτερο στάδιο στην ηλικία των 1 - 5 ετών όπου το νήπιο έχει αρχίσει να κατανοεί την εξάρτησή του απο του άλλους και δημιουργούνται έντονες ψυχικές συγκρούσεις, Απο τη μία θέλει να μείνει σε μια κατάσταση διαρκούς ευχαρίστησης και απο την άλλη το περιβάλλον το ωθεί στην πραγματικότητα, που σημαίνει και στερήσεις και συμβιβασμούς και πρωτοβουλίες. Στην αρχή το νήπιο νοιώθει έντονο θυμό αλλά φοβάται ότι θα τιμωρηθεί απο αυτούς που εξαρτάται η ζωή του. Αυτός ο φόβος αφορά την εγκατάλλειψη, τιμωρία ή εκδίκηση απο τη μεριά των γονιών. Έτσι καταπνίγει το μεγαλύτερο μέρος του, αισθάνεται ενοχή για το θυμό του και αυτον το δεσμό θυμού, ενοχής και φόβο τιμωρίας ο ψυχισμός του, ασυνείδητα με τον ψυχικό αμυντικό μηχανισμό της μετάθεσης τον μεταφέρει σε εξωτερικούς παράγοντες - ιατροφοβία, υψοφοβία κ.α ώστε να μπορεί ο οργανισμός να ελέχγει αυτές τις καταστάσεις και να μη ζεί συνεχώς σε έντονο άγχος. Μεταθέτει δηλαδη τη φοβία για την τιμωρία η την εγκατάλειψη απο τους γονείς που θα ήταν μια συνεχόμενη και αβάσταχτη απειλή σε μια εξωτερική κατάσταση ή αντικείμενο που θα μπορεί να "επιλέγει" την αποφυγή.